Bijzondere verhalen bij herdenking oorlogsslachtoffers op Distelberg Helvoirt
DISTELBERG/HELVOIRT – 7 november 2022. Schotse soldaten verdreven de Duitse overheerser op 27 oktober 1944 uit Helvoirt.
Zeven Schotse soldaten sneuvelden op 4 november 1944 bij het oversteken van een brug over het Drongelens kanaal. De Duitsers stonden onze bevrijders op te wachten. Alle namen en leeftijden van de bevrijders, die hun leven lieten zijn na 77 jaar pas definitief bekend. Daar is zondag uitgebreid bij stilgestaan. Ook de tragische dood van twee jonge inwoners uit Helvoirt uit hetzelfde gezin is in detail verteld bij het monument in de duinen dat herinnert aan de dood van een soldaat en de kinderen.
Het is al jaren traditie op de eerste zondag in november de oorlogsslachtsoffers op de Distelberg te gedenken. Het initiatief komt van de werkgroep Herdenkingen WOII De Distelberg. De zeven gestorven soldaten kregen een tijdelijk graf tegenover het woonhuis van Jack Peeters die dezelfde leeftijd bezat als de meeste gesneuvelden. Die begrafenis maakte veel indruk op Peeters en de buurt. Die impact besloot hem en de buurt elk jaar stil te staan bij dat indrukwekkend afscheid tegenover zijn ouderlijk huis. In de nacht stond hij op wacht bij de zielloze lichamen van jonge militairen.
Voorbije zondag zijn zij herdacht samen met een andere soldaat en twee burgers die als pechvogel betrokken waren bij het vinden van oorlogsmateriaal. Een van hen is Kees van Iersel, hij mocht amper 10 jaar worden. Zijn jeugdvriend Ton van Dijk heeft ruim 69 jaar zijn mond gehouden over zijn oorlogstrauma dat hij overleefde terwijl hij al naar het lijkenhuisje was gebracht. Een dokter die zijn dood moest vaststellen zag dat de jonge knaap in coma lag. Na weken kwam de onfortuinlijke jongen weer bij. De moeder van zijn jeugdvriend , die haar tweede zoon verloor, zat naast hem aan het ziekenhuisbed. Zij vertelde hem dat zijn speelkameraadje Kees van Iersel bij een ontploffing van mijnen was overleden. Hijzelf mistte alleen een pink en zijn ringvinger. Zij vonden samen op aanwijzingen van een broer van Kees de mijnen.
Kleren in de brand
De soldaten maakten hun eten klaar met een brandende lont uit een blik met brandstof. De broer van Kees van Iersel, Sjefke van Iersel, probeerde op gelijke wijze eten in een pannetje warm te maken. In brandende kleren rende hij naar zijn moeder omdat het mis ging. Militairen wikkelden het jochie in dekens en brachten hem naar het ziekenhuis. Die verbranding en het verdriet van de moeder door het verlies van haar zoon Sjefke heeft Ton van Dijk gezien. Nog voordat hij zelf door een mijn ontploffing door de lucht vloog. Ton van Dijk was een evacuees uit Rotterdam die een tijdje in Helvoirt logeerde omdat zijn moeder in verwachting was en het knaapje een beetje een druktemaker was. Alleen hij kon in de winter 1944 niet terug naar huis omdat de Duitsers boven de rivieren de baas waren en onder de rivieren in Nederland was bevrijd. Na 69 jaar vertelde hij dit verhaal aan Henk Peters welke van alle monumenten in en rond de Loonse en Drunense duinen de geschiedenis op schrift vastlegde, na heel veel plaatselijk speurwerk. Deze Henk Peters vertelde bovenstaand verhaal aan de aanwezigen bij de herdenking in de duinen.
Hoe bestaat het
Een bijzonder verhaal kwam zondagmorgen nabij het oorlogsmonument aan De Distelberg in Helvoirt uit de mond van de Helvoirtse Tonnie van Opstal. Deze beheerder van een B&B in Helvoirt ontmoette onlangs bij haar Bed and Breakfast een Zweeds echtpaar. Het stel, Elaine Milne Hilding en Leif Sundkvist bezocht die dag het monument waarop ook William Reidie , haar opa , staat vermeld. Die leeftijd van 28 jaar van haar opa bleek onbekend. Voor zover zij wist was nog nooit een familielid bij het monument aan de Distelberg op bezoek geweest. De dame uit Zweden is geboren in Schotland maar trouwde met een Zweed. Zij waren op doorreis naar Bergen op Zoom waar haar opa ligt begraven op een oorlogskerkhof. Doel van hun reis bleek Normandië.
Het tweetal uit Zweden kreeg uit handen van Ad van Opstal een map met gegevens rond de 50-jarige bevrijdingsfeesten in Helvoirt. Hij zat destijds in het organisatiecomité. Bladerend door de documenten die Van Opstal toonde zorgde bij het kleinkind van de gesneuvelde opa voor de nodige emoties. Beide echtparen spraken af contact te blijven houden. Het verhaal van deze onverwachte ontmoeting sprak het luisterend publiek aan. Tonnie van Opstal wierp na afloop van haar verhaal de vraag op: hoe bestaat het dat het echtpaar uit Zweden juist bij ons aankomt voor een overnachting.
Op de bestaande grafsteen aan De Distelberg staan zes namen. De zevende naam is lang onbekend gebleven terwijl vast stond dat er zeven soldaten op een avond sneuvelden. Een paar jaar terug is men na speurwerk door echte volhouders de zevende naam Jeffrey Bradley, 19 jaar in beeld gekomen. Na 77 jaar na de bevrijding is de grafsteen compleet. Men weet nu ook de leeftijd van “Opa” William Reidie en dat is 28 jaar.
Gedicht
Twee keer droeg Sam Leyen van de basisschool Meerdijk te Waalwijk haar gedicht over de oorlog voor. Wethouder Du Maine van de gemeente Vught trad ook twee keer naar voren om stil te staan bij deze specifieke kleinschalige herdenking rond de speciale datum van begin november. Daarbij kwamen ook de bloemlegging en kranslegging bij de monumenten die er schitterend verzorgd bij lagen. Muziek kwam van de Clan Lamont Pipe band. Elsbeth Hoyer heette iedereen welkom en gaf aanwijzingen tijdens de officiële handelingen. Zo spraken twee personen de Act of Remembrance uit. Vrij vertaald: De daad van herinnering.
Foto’s en tekst van onze HelvoirtNet correspondent
Download onze gratis app
