Column Corvers: Doemscenario

HELVOIRT – 30 december 2022. Vernietiging van de twee bestemmingsplannen voor reconstructie van de N65 door de Raad van State is hard aangekomen in Vught.

Stikstof is de belangrijkste oorzaak. Niet duidelijk is aangetoond dat de natuur (de Loonse en Drunense Duinen en de Leemkuilen) geen schade oploopt door de plannen. Andere mankementen: er ontbreekt een compensatieplicht in het plan voor de kap van bomen. Ook is niet duidelijk of de Boslaan in Vught de toekomstige grotere verkeersbelasting aankan. Verder is te weinig onderzoek gedaan naar de bedrijfseconomische gevolgen voor het Esso-tankstation in Helvoirt dat zijn aansluiting op de N65 kwijtraakt.

Het beroep van de Natuur- en Milieugroep Vught (NMV) is doorslaggevend voor de genadeklap die de hoogste bestuursrechter in Nederland uitdeelde. De stikstof en de bomenkap die de milieuclub aan de Haagse Kneuterdijk inbracht bleken voltreffers. Er zijn meer partijen die stikstof als beroepsgrond hebben meegenomen naar Den Haag maar de NMV is de enige belanghebbende die statutair haar belangen op dit aspect heeft beschermd en daardoor in beroep ontvankelijk is.

Maar vernietiging van het plan was niet het doel van de NMV, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het Comité N65. Integendeel. De Vughtse natuur- en milieugroep heeft “gemengde gevoelens” bij de uitspraak. Zij is niet tegen de reconstructie van de N65 maar wil minder stikstofschade aan de natuur en een deugdelijk plan voor compensatie van de “prachtige eikenlaan”. De NMV stelde de uitkoop van piekbelasters bij de Drunense Duinen voor om het stikstofprobleem op te lossen maar dat was voor Vught “niet bespreekbaar”. “Dan hadden wij ons beroep ingetrokken.” Ook het voorstel voor een veel ruimhartiger herplant van bomen zag het Vughtse college niet als een serieuze optie.

Het Comité N65, ontstaan in Helvoirt, beleefde een deceptie in Den Haag. Het comité wijzigde haar statuten te laat (na de beroepstermijn) om ook voor inwoners van Vught te kunnen opkomen. Amateurisme van deze club die altijd zo hoog van de toren blaast. Maar ook de beroepsgronden die op Helvoirt betrekking hadden veegde de Raad van State van tafel. Volgens het Comité leidt de reconstructie van de N65 alleen maar tot een verslechtering van de oversteekbaarheid, de verkeersveiligheid en de luchtkwaliteit en tot meer geluidsoverlast. De bestuursrechter liet er geen spaan van heel. Ook niet van de maatschappelijke kosten-batenanalyse waaruit zou blijken dat de reconstructie weggegooid geld is. Volgens de rechter blijkt dat nergens uit. Ook ondertunneling van de N65 tussen Vught en Helvoirt, volgens het comité “strikte noodzaak ter bescherming van de volksgezondheid” werd terzijde geschoven. Volgens de Raad van State is zo’n tunnel zeker in Helvoirt niet nodig omdat de N65 daar niet door maar langs de kern loopt. Het wordt tijd dat het Comité N65 zich bezint op haar positie. Procederen met oogkleppen op leidt tot niets.

De Raad van State verwijst zelden plannen met zo’n veelomvattende belangen naar de prullenmand. De Nederlandse rechter is verplicht de natuur in Natura 2000-gebieden te beschermen, sinds 2001 tevens een Europese verplichting. Al kun je je afvragen of er in dit geval geen andere uitweg mogelijk was: de bestuurlijke lus. Maar de gemeente de mogelijkheid bieden om de (stikstof)gebreken in de plannen te herstellen is in het verhitte maatschappelijke en politieke klimaat van de stikstofcrisis kennelijk een brug te ver voor de Haagse rechtsgeleerden.

De toekomst zal uitwijzen of de voorlopige (milieu)winst van deze uitspraak (geen schade aan de natuur en geen bomenkap) opweegt tegen de nadelige consequenties daarvan: toenemende verkeersonveiligheid en verdere verslechtering van de leefbaarheid omdat de verkeerstromen alleen maar toenemen en er voorlopig niks gebeurt.

‘Voorlopig’ is hier wellicht een eufemisme. Volgens de Vughtse wethouder Mark du Maine (verkeer) is het “een reële optie dat er de komende decennia niets meer gebeurt aan de N65”. Du Maine schetste op die ‘zwarte woensdag’ van 21 december een somber beeld aan de Vughtse gemeenteraad. “We zijn terug bij af.” Volgens de geplaagde bestuurder verrijzen er in dat geval metershoge geluidschermen in Vught, “een Berlijnse muur die Vught letterlijk en figuurlijk in tweeën zal delen. Een doemscenario dat we juist altijd hebben willen voorkomen.”

Alle reden voor Vught om snel met alle partijen om de tafel te gaan. Aan die gesprekstafel mag in geen geval de Natuur en Mileugroep Vught ontbreken. Het wordt hoog tijd dat de Vughtse politiek die club serieus gaat nemen. Dat kwartje zal nu toch wel gevallen zijn…